Struktura oddziałów Armii Krajowej
Przed wybuchem Powstania na terenie Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej znajdowały się:

- Siły podległe bezpośrednio KG AK około 5.000 żołnierzy:
     - pułk Baszta (skrót od Batalion Sztabowy)
     - Kedyw KG AK (skrót od Kierownictwo Dywersji)
     - pododziały służb KG AK

- Siły Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej (oddziałów dowództwa okręgu, siedmiu obwodów i jednego samodzielnego rejonu) ok. 45.000 żołnierzy:

- Siły oddziału "Doliny" Adolfa Pilcha, które przedarły się z okręgu nowogródzkiego do Puszczy Kampinoskiej ok. 1.000 żołnierzy


W pierwszych dniach Powstania do walki stanęło ok. 23-25 tys. żołnierzy
Organizacja oddziałów w trakcie trwania Powstania ulegała znacznym zmianom. Niektóre w wyniku poniesionych strat przestały istnieć, tworzyły się nowe.
W ostatniej fazie Powstania powstał Warszawski Korpus Armii Krajowej ze strukturą organizacyjną wojsk regularnych.


Warszawski Okręg AK przed Powstaniem

- Dowództwo okręgu
     - dowódca płk "Monter" Antoni Chruściel
     - szef sztabu mjr dypl. "Chirurg" Stanisław Weber

- Odwód okręgu
     - dowódca ppłk "Paweł" Franciszek Rataj
     - harcerski batalion żoliborski "Antoni", dowódca mjr "Antoni" Z. Brockhusen
     - harcerski batalion Wigry", dowódca "Trzaska" Eugeniusz Konopacki
     - saperzy okręgu
     - Kedyw
     - oddziały łączności

- Obwód 1 Śródmieście
     - dowódca ppł "Radwan" Edward Pfeiffer
     - Rejon 1
     - Rejon 2
     - Rejon 3
     - Rejon 4

- Obwód 2 Żoliborz
     - dowódca ppłk "Żywiciel" Mieczysław Niedzielski
     - Rejon 1
     - Rejon 2
     - Rejon 3

- Obwód 3 Wola
     - dowódca ppłk "Waligóra" Jan Tarnowski
     - Rejon 1
     - Rejon 2
     - Rejon 3
     - Rejon 4

- Obwód 4 Ochota
     - dowódca ppłk "Grzymała" Mieczysław Sokołowski
     - Rejon 1
     - Rejon 2
     - Rejon 3

- Obwód 5 Mokotów
     - dowódca ppłk "Przegonia" Aleksander Hrynkiewicz
     - Rejon 1
     - Rejon 2
     - Rejon 3
     - Rejon 4
     - Rejon 5
     - Rejon 6

- Obwód 6 Praga
     - dowódca ppłk "Andrzej Bober" Antoni Żurawski
     - Rejon 1
     - Rejon 2
     - Rejon 3
     - Rejon 4
     - Rejon 5

- Obwód 7 powiat warszawski "Obroża"
     - dowódca mjr "Bronisław" Kazimierz Krzyżak
     - Rejon 1
     - Rejon 2
     - Rejon 3
     - Rejon 4
     - Rejon 5
     - Rejon 6
     - Rejon 7
     - Rejon 8

- Samodzielny rejon 8 Okęcie
     - dowódca mjr "Wysocki" Stanisław Babiarz

Praktycznie w walkach w czasie Powstania uczestniczyły siły n/w stuktur:
     - Obwód 1 Śródmieście
     - Obwód 2 Żoliborz
     - pułk Baszta
     - Kedyw KG AK zgrupowanie "Radosław"

      częściowo:
     - Obwód 3 Wola
     - Obwód 4 Ochota
     - Obwód 5 Mokotów
     - zgrupowanie Puszczy Kampinoskiej


W końcu sierpnia pozostały w walce dzielnice i rejony:

- Śródmieście Północ
      - dowódca płk "Radwan" Edward Pfeiffer
      - zgrupowanie "Chrobry II"
      - zgrupowanie "Bartkiewicz"
      - zgrupowanie "Gurt"
      - batalion "Kiliński"
      - batalion "Rum"
      - batalion "Hal"
      - batalion "Harnaś"
      - batalion im. Sowińskiego
      - oddziały dyspoz osłony Kom Obszaru W-wa

- Śródmieście Południe
      - dowódca ppłk "Sławbor" J. Szczurek-Cergowski

      odcinek wschodni "Bogumił":
      - batalion "Miłosz"
      - batalion "Ruczaj"
      - zgrupowanie "Kryska"
                - batalion "Tum"
                - batalion "Tur"
      - oddział AL "Stach"

      odcinek zachodni "Topór":
      - batalion "Golski" z resztkami bat "Odwet II" z Ochoty
      - batalion "Zaremba-Piorun"

      odcinek północny "Sarna":
      - batalion "Bełt"
      - batalion KB "Sokół"
      - batalion "Stefan"
      odwód
      - batalion "Iwo"

- Stare Miasto Grupa Północ
      - dowódca płk "Wachnowski" Karol Ziemski

      odcinek północno-zachodni
      - zgrupowanie "Radosław" wycofane z Woli
                - brygada "Broda 53"
                          - batalion "Zośka"
                          kompania "Topolnicki"
                          oddział "Żuk"
                          oddział kob "Dysk"
                - batalion "Parasol"
                - batalion "Miotła"
                - batalion "Pięść"
                - batalion "Czata 49"
      - oddział "Leśnik"

      odcinek zachodni
      - zgrupowanie "Kuba"-"Sosna"
                - batalion "Chrobry I"
                - batalion "Łukasiński"
                - batalion "Gozdawa"
                - oddział "Barry"

      odcinek południowo-wschodni
      - zgrupowanie "Róg"
                - batalion "Bończa"
                - batalion WSOP "Dzik"
                - batalion "Gustaw"
                - batalion "Nałęcz" KB
      - batalion harc "Antoni"
      - batalion harc "Wigry"
      - batalion AL. "Czwartacy"
      - kompania 104 ZSP
      - oddział PWPW-PWB/17/5 wcielony później do oddz. "Leśnik"

- Powiśle
      - dowódca kpt. "Krybar" Cyprian Odorkiewicz
      - zgrupowanie "Krybar"
                - batalion "Bicz" oddz odcięty od Starego Miasta rej "Róg"
                - batalion "Konrad" oddz odcięty od Starego Miasta rej "Róg"
                - załoga Elektrownia

- Żoliborz
      - dowódca ppłk "Żywiciel" Mieczysław Niedzielski
      - zgrupowanie "Żaglowiec"
      - zgrupowanie "Żmija"
      - zgrupowanie "Żniwiarz"
      - zgrupowanie "Żubr"
      - zgrupowanie "Żyrafa"
      - zgrupowanie "Żbik"
      - oddział AL "Szwed"
      - uzupełnienia oddziały przybyłe z Puszczy Kampinoskiej

- Mokotów
      - dowódca ppłk "Karol" Józef Wacław Rokicki
      - pułk "Baszta"
                - batalion "Bałtyk"
                - batalion "Olza"
                - batalion "Karpaty"
      - pułk "Waligóra"
                - batalion "Ryś"
                - batalion "Oaza"
      - pułk 7 Ułanów
      - grupa artyler "Granat"
      - pułk szwoleż 1 "Góral"

- Puszcza Kampinoska
      - grupa "Kampinos"
      - pułk "Palmiry-Młociny"

- Lasy chojnowski i kabackie
      - zgrupowanie "Lasy Chojnowskie"


Oddziały obwodów III, IV, VI, VII, sam rej 8 z różnych powodów wzięły udział w Powstaniu tylko częściowo jako samodzielne ogniska walki bądź zasiliły inne oddziały

Struktura wojsk regularnych nadała zostana oddziałom powstańczym bezpośrednio przed wyjściem do niewoli.
Zostały w niej uwidocznione tylko te oddziały, które zdekonspirowano
Nie ma w niej Kedywu, którego żołnierze wyszli z Warszawy z ludnością cywilną lub w składzie innych oddziałów.
Nie ma w niej oddziałów AL i KB, które również wyszły z miasta w sposób nie zorganizowany, a ich żołnierzom wydano legitymacje Armii Krajowej.


- Warszawski Korpus Armii Krajowej
      - dowódca gen. bryg. Antoni Chruściel
      - z-ca dowódcy płk dypl Karol Ziemski
      - dywizja piechoty 8 AK im. Romualda Traugutta
                - dowódca ppłk Mieczysław Niedzielski
                - pułk piech 13 oddziały Puszczy Kampinoskiej
                - pułk piech 21 "Dzieci Warszawy"
                - pułk piech 32 oddziały obwodu "Żoliborz"
      - dywizja piechoty 10 AK im. Stefana Okrzei
                - dowódca ppłk Józef Wacław Rokicki
                - pułk piech 28 oddziały obwodu "Mokotów" i pułku "Baszta"
                - pułk piech 29 oddziały obwodu "Mokotów" i pułku "Baszta"
                - pułk piech 30 oddziały rejonów Sadyba, Czerniaków l "Lasy Chojnowskie"
      - dywizja piechoty 28 AK im . Macieja Rataja
                - dowódca ppłk Edward Pfeiffer
                - pułk piech 15 zgrupowania "Chrobry I", "Chrobry II", "Gurt", "Paweł"
                - pułk piech 36 Legii Akademickiej zgrupow "Róg" i "Bartkiewicz"
                - pułk piech 72 bataliony "Golski", "Zaremba-Piorun", "Ruczaj", "Stefan" i "Miłosz"



         Zapraszamy do ciekawej prezentacji struktury oddziałów Armii Krajowej w Powstaniu Warszawskim w formie mind mapy opracowanej przez Wojciecha Korsaka.



opracował Maciej Janaszek-Seydlitz

Copyright © 2004 Maciej Janaszek-Seydlitz. Wszelkie prawa zastrzeżone.