Dom przy ulicy Miodowej w Wieliczce.
Strzałka wskazuje okno naszego mieszkania (fot. Łukasz Korzeniowski).

         Przez Wieliczkę przejeżdżały kolumny samochodów, było również dużo wojska. Widać było, że Niemcy - po prostu - wieją! Oni też byli moimi głównymi odbiorcami. Mimo, że ciągle podnosiłem ceny interes się kręcił! Zyski moje rosły, bo rozliczałem się z paniami po cenach stałych. Praktykowałem też handel wymienny - zgromadziłem kilka ciepłych czapek, szalików, rękawic, dwie pary butów (jakże cennych!), znaczną ilość sacharyny (zastępowała brakujący cukier) i bateryjną latarkę, która później służyła mi przez wiele lat.
         Kiedy dzisiaj wspominam tę moją działalność, to tak sobie myślę - przecież oni mogli mi te ciastka zabrać, tak jak grabili co chcieli przez lata okupacji. Czy hamulcem było widmo niechybnej klęski i kary?

         Interes urwał się nagle - zabrakło mąki!
         Wkrótce zabrakło też Niemców.

         Siedziałem przy oknie i patrzyłem na sznur umykających samochodów. Daleko dudniły działa. Jak w Warszawie... Przed Powstaniem... A może Ruscy i teraz nie przyjdą?
         Przylecieli!
         Samoloty leciały jeden za drugim, na wysokości moich okien. Rzucały bomby na pędzące samochody.
         Potężne wybuchy!
         Obraz był fascynujący - leją Szwabów!
         Przed wieczorem pobiegliśmy z chłopakami zobaczyć zbombardowana szosę. Kiepsko celowali! Na szosę nie spadła ani jedna bomba (!), natomiast ogromne leje były z lewej strony drogi! I zrąbane dwa domy!
         A ja myślałem, że dołożyli Szwabom!

         Na drugi dzień rano, obudził mnie warkot lotniczych motorów. Wysoko leciało kilkadziesiąt samolotów - bombowce. Za nimi warkocze białych smug...
         Piękny widok!
         "Chyba w nas nie walną?" - pomyślałem z obawą.
         Polecieli dalej...

         Przybliżał się huk dział...

         Było zimno, kończył się opał... Mama wzięła niemieckie buty, sacharynę i zeszła do miasta. Przyniosła kartofle, cebulę, a chłop przywiózł nam drewno i trochę węgla.

         Działa było słychać coraz bliżej!

         Zrobił się wieczór. Huknęło blisko, aż dom się zatrząsł! Pobiegliśmy do sąsiedniego, murowanego domu i ulokowaliśmy się w zatłoczonej piwnicy.
         Siedzieliśmy całą noc, wsłuchując się w przewalającą się kanonadę wybuchów i strzałów. Nad ranem było prawie cicho...
         Powoli, ostrożnie wychodziliśmy z domu. Śnieg skrzypiał pod nogami, zaświeciło słońce. Zaczynał się dzień - PIERWSZY DZIEŃ WOLNOŚCI!

         Jak to teraz będzie?
         Można było tylko pytać - odpowiedzi nie było...
         Poszliśmy do miasta, żeby zobaczyć Ruskich, bo do nas na górę pewnie nie przyjdą. Ludzi było dużo, ale Ruskich nie widać...
         Poszli dalej, a może zmęczeni śpią?
         Wracaliśmy do domu. Koło kina leżał trup Niemca (bez butów), na placyku stała armata, obok otwarte skrzynki z amunicja. Wszędzie grupki ludzi - ciche rozmowy, rozbiegane oczy... Podobno coś tam zrobili zakonnicom...
         Jakoś nikt nie skacze z radości...
         Dotarliśmy na naszą Miodową. Starsze panie zarzuciły Mamę pytaniami, ale niewiele mogła im powiedzieć. Starsze panie były zawiedzione...
         Rozpaliłem ogień pod kuchnią. Szybko zrobiło się ciepło, a gorąca zupa cebulowa zaspokoiła głód.

         Zapadła decyzja: jedziemy do Warszawy!

         Nagle walnęły drzwi od korytarza i do kuchni wpadł Ruski, rozglądając się po mieszkaniu.
         - Wodka, wodka - gadał (i coś tam jeszcze).
         Otworzył kredens i złapał butelkę!
         - To ocet! - Mama chciała mu ją odebrać, ale nie dał sobie wydrzeć "zdobyczy".
         Nie zdążyliśmy ochłonąć po tej niespodziewanej wizycie, kiedy wpadł ponownie do mieszkania i rzucił się z wrzaskiem na Mamę, pchając ją lufą "pepeszy". Ja też zacząłem wrzeszczeć - ze strachu, że Mamę zabije! Z odsieczą przyszły starsze panie.
         - Ty Iwanie, psia twoja mać, Ty bolszewiku! - krzyczała jedna ciągnąc go za rękę, druga chwyciła rondel i pewnie by go zdzieliła, gdyby nasz Iwan nie zrejterował!
         Później było dużo śmiechu!
         Drzwi były już dokładnie zamykane i ryglowane.

         Przez kilka następnych dni zdobywaliśmy potrzebne nam rzeczy - głównie żywność na drogę.
         Kiedy mieliśmy już tygodniowy prowiant, pożegnaliśmy się z Wieliczką i wyruszyliśmy do Krakowa.

Panorama Wieliczki (fot. Łukasz Korzeniowski).

         Dotarliśmy tam wieczorem. Idąc na ulicę Świętego Marka zostaliśmy "aresztowani". (Stoj! Kto idzie?)
         Patrzę, że to nasi! A może nie nasi - jakieś inne orzełki mają... Zamknięto nas w piwnicy hotelu "Róża". Byli tam jeszcze inni warszawiacy. Po wielu spytkach i rewizjach (przy okazji coś tam zginęło) wypuścili nas w południe następnego dnia.
         W ciągu dwóch dni dostaliśmy pozwolenie na podróż do Warszawy. Jechaliśmy transportem wojskowym w odkrytym wagonie znajdującym się przed lokomotywą. Załatwili nam tę jazdę znajomi, płacąc najlepszą wtedy walutą - bimbrem!
         Podróż ta była koszmarem! Zimno, zimno i jeszcze raz zimno! Nie pomogły nawet gazety wpychane pod palto! Ale tylko w ten sposób mogliśmy wrócić do swojej Warszawy!

Janusz Wałkuski

Janusz Wałkuski współcześnie

opracował: Maciej Janaszek-Seydlitz