Zgrupowania "Kryska"

Opis:

         Zgrupowanie powstańcze AK walczące na Czerniakowie. Utworzone 8.08.1944 z oddziałów V Zgrupowania por. "Siekiery" Romana Rożałowskiego , 3 batalionu WSOP "Narew" z 2 rejonu Obwodu Śródmieście oraz z pododdziałów znajdujących się w tej dzielnicy (pluton 1140, 140, 535, oddział AL.) i ochotników.

W skład zgrupowania wchodziły:
- batalion "Tur",
- batalion "Tum",
- kompania sztabowa,
- służby

         Dowódca kpt/mjr Zygmunt Netzer "Kryska", zastępca dowódcy por. Roman Rożałowski "Siekiera".
         Zgrupowanie toczyło walki obronne pomiędzy Ludną, a Łazienkowską i Rozbrat, a Wisłą. 5.09.1944 przybyły na Czerniaków resztki zgrupowania "Radosław". Po przybyciu "Radosława" zgrupowanie "Kryska" otrzymało do obrony odcinek południowy Czerniakowa. Oddziały AK wraz z desantem 9 pp 1 Armii WP , który sforsował Wisłę w połowie września 1944 r., stoczyły krwawe walki o utrzymanie przyczółka . Dzielnica została odcięta od reszty miasta.
         W nocy z 19/20 września płk "Radosław" nie widząc perspektyw na utrzymanie przyczółka z niewielką grupą powstańców przeszedł kanałami na Mokotów. Kapitan "Kryska", ciężko ranny został ewakuowany z innymi rannymi na Saską Kępę. Komendę nad resztką obrońców przejął dowódca batalionu "Zośka" kpt Ryszard Białous "Jerzy".
         23 września po ciężkiej walce padła ostatnia powstańcza reduta przy ul. Wilanowskiej 1 . Kapitan "Jerzy" z kilkoma żołnierzami przebił się przez linie niemieckie do Śródmieścia.
         Po zdobyciu Czerniakowa Niemcy mordowali bezbronnych rannych żołnierzy, rozstrzeliwali i wieszali powstańców oraz ludność cywilną. Wśród innych został w bestialski sposób powieszony na murze powstańczy kapelan ks. Józef Stanek .
         W walkach w oddziałach powstańczych i oddziałach 3 dywizji piechoty WP padli lub zostali ranni prawie wszyscy dowódcy do drużyny włącznie. Zgrupowanie "Kryska" straciło około 680 poległych, zgrupowanie "Radosław" około 300, pododdziały 3 dywizji piechoty WP około 1.300 poległych.


Opis odznaki:

         Okrąg utworzony z litery "C", na której wyżłobione jest 1944 CZERNIAKÓW. W centrum "kotwica" na ciemnym tle. Odznaka srebrzona i patynowana.
Mosiądz, średnica 16,3 mm


Bardziej szczegółowy opis historii zgrupowania "Kryska" znajduje się na stronie Wikipedii.

redakcja: Maciej Janaszek-Seydlitz

opracowanie graficzne: Joanna Janaszek-Seydlitz